بازنگرى در حقیقت تأویل
نویسنده
چکیده مقاله:
گزارشى از معنى و مفهوم حقیقى "تأویل" در قرآن است. تعریفهایى که براى تأویل شده قابل خدشه است. این، نیاز به تأویل‌شناسى را ضرورى مى‌نمایاند. مراجعه به لغت عرب، عرف قرآن و سنت نشان مى‌دهد که تأویل به معناى فهم حقیقت مراد الهى است که با استفاده از نظام چند کنشى در قرآن در صورت داشتن دانشهاى کاربردى و رعایت راهکارهاى لازم امکان‌پذیر مى‌شود. معانى‌اى که براى تأویل ارائه شده هدایت‌گرى ندارد و گره مشکلات زندگى بشر را نمى‌گشاید در صورتى که ظهر و بطن قرآن ابزار هدایت است و ادعا دارد که در هر عصرى به نیازهایى از این دست پاسخ مى‌دهد. تأویل در لغت عرب به معنى یافتن اصل و فرجام یک چیز است. این معنى با عرف قرآن سازگار مى‌نماید و براى تعدادى از مفسّران مقبول افتاده است. در سنت علاوه بر تنزیل و تأویل واژه‌هاى: حرف، ظهر، بطن، حد، مطلع، عبارت، اشارت، لطایف و حقایق نیز ذکر شده که همه به آن دو بازمى‌گردد. تنزیل، معناى ابتدایى چسبیده به لفظ و راه ورود به معانى ناپیدا(بطن( مى‌باشد که تأویل نامیده شده و در سنت داراى ویژگى‌هاى ذیل است: براى همه قابل آموزش است، هویت کاربردى دارد، عمق نامتناهى دارد، هیچ آیه‌اى بدون تأویل نیست و از تنزیل قابل تفکیک مى‌باشد، با توجه به آنچه گذشت تأویل همان حقایق مورد اراده الهى از ظاهر است که با تدبیر معنى‌شناختى و شایستگى‌هاى لازم، براى مفسّر قابل دست‌رسى مى‌باشد این تلقى از تأویل پیشینه نیز دارد، راز مقبولیت این تلقى در این نهفته است که قرآن قالب محدود دارد و با چند کنشى قرار دادن واژه‌ها و آیات آن، فهم معانى نامحدود امکان‌پذیر شده است، براساس نظام چند کنشى قرار دادن واژه‌ها و آیات آن، فهم معانى نامحدود امکان‌پذیر شده تمام واژه‌ها و آیات تأثیر تبیینى متقابل دارند و هر آیه و واژه از کل قرآن مدد مى‌گیرد. فهم تأویل، ابزارى دارد که عبارت است از تجربیات فکرى بشر، دانستن علوم قرآن و رسوخ علمى، رعایت تعبد به قصد آزادى عقل، مراجعه دوره‌اى و مکرر به قرآن و مطالعه روش و آثار تفسیرى اهل‌بیت(ع).
منابع مشابه
تأویل سهروردی از حقیقت حب در قرآن
هدف از این نوشتار، اثبات وجود شواهد قرآنی بر آرای سهروردی، در باب «حب» و «عشق» است. بدین‌منظور پس از تبیین حقیقت حب از منظر سهروردی و با اشاره به آیات قرآنی مربوط به حب و عشق می‌کوشیم این دیدگاه را با آیات قرآن تطبیق دهیم و نیز تأویل و تفسیر آیات مذکور را بیان کنیم. سهروردی خود قائل به نوعی تأویل است که در آن فهم معنای حقیقی متن، بستگی به سطح فهم و ادراک خواننده دارد. در این نوشتار دیدگ...
متن کاملتأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس
در میان فلاسفۀ مسلمان سهروردی نخستین فیلسوف مسلمان است که با تسلط بینظیر به آیات نورانی قرآن بسیاری از مباحث حِکمی و فلسفی را با استناد به آیات قرآنی طرح نموده است و همچنین، به تأویل آیات بر اساس مبانی حکِمی و فلسفی میپردازد. نظریۀ تأویل سهروردی مبتنی بر نظریۀ شهود و جایگاه حکیم متأله در معرفتشناسی و عالم مثال در جهان‌شناسی اشراقی است و زبان رمز حاکی از آن هست. هدف این پژوهش ارائۀ تأویلات اشرا...
متن کاملحقیقت تأویل در قرآن از منظر علاّمه طباطبائی(ره)
از نظر علاّمه طباطبائی، تأویل حقیقت اصلی قرآن را تشکیل می دهد و معارف حصولی که ما با عقل خود از طریق شبکۀ الفاظ به دست می آوریم، مرتبه ای نازل شده از حقیقت های متعالی در عالم برتر است. از این رو، تمام آیات قرآن دارای تأویل است و هیچ آیه ای نیست که تأویل نداشته باشد. از نظر علاّمه طباطبائی(ره)، تأویل در عرف قرآن همان مصداق و حقیقت خارجی است و مفاهیم قرآن هم به آن مصداق و حقیقت خارجی برمی گردد. به ...
متن کاملتأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس
در میان فلاسفۀ مسلمان سهروردی نخستین فیلسوف مسلمان است که با تسلط بینظیر به آیات نورانی قرآن بسیاری از مباحث حِکمی و فلسفی را با استناد به آیات قرآنی طرح نموده است و همچنین، به تأویل آیات بر اساس مبانی حکِمی و فلسفی میپردازد. نظریۀ تأویل سهروردی مبتنی بر نظریۀ شهود و جایگاه حکیم متأله در معرفتشناسی و عالم مثال در جهان شناسی اشراقی است و زبان رمز حاکی از آن هست. هدف این پژوهش ارائۀ تأویلات اشر...
متن کاملبازنگرى تاریخ انبیاء در قرآن (2)
گزارشهاى تاریخى در مورد انبیاء از دیدگاه قرآن مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. نخستین پیامبر، آدم (ع) است. در این بخش، گزارشهاى تاریخى در مورد جایگزینى انسان در زمین، چگونگى آفرینش آدم، آفرینش حوا، فریب شیطان، تقاضاى مهلت، هبوط و تکثیر نسل، آزمون و اختبار و هابیل و قابیل، با استناد به آیات و روایات و دلایل عقلى مورد سنجش قرار گرفته است. در بحث ادریس، جد بودن ایشان براى حضرت نوح را رد مى‌کند. د...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 6 شماره 21-22
صفحات 96- 129
تاریخ انتشار 2000-07-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023